Preview

Медицина және экология

Кеңейтілген іздеу

«Медицина және экология» журналы – 1996 жылы құрылған, клиникалық, практикалық, теориялық және эксперименттік медицинаның, ұйымдастырудың, Денсаулық сақтау тарихы мен экономикасының, экология мен гигиенаның, Медициналық және фармацевтикалық білім берудің, тәжірибеден бақылаудың әртүрлі мәселелері бойынша мақалалар жариялайтын тоқсан сайынғы рецензияланған ғылыми-практикалық басылым. Журналдың негізгі тақырыптық бағыты - ғылыми нәтижелер, ғылыми дәреже алу үшін диссертациялық зерттеулер.

«Медицина және экология» журналы жарияланатын материалдардың тамаша сапасын қамтамасыз етуді өзінің миссиясы деп санайды және өз жұмысында медициналық журналдар редакторларының халықаралық комитетінің (ICMJE) және ғылыми жарияланымдар этикасы жөніндегі Халықаралық комитеттің (Committee on Publication Ethics – COPE) ұсыныстарында баяндалған редакциялық этика қағидаттарын мүлтіксіз сақтауды ұстануға ұмтылады.

«Медицина және экология» журналы Қазақстан Республикасының Ақпарат және коммуникациялар министрлігімен 2017 жылғы 20 сәуірде тіркелді, мемлекеттік тіркеу нөмірі – 16469-Ж, ISSN 2305-6045 (Print), ISSN 2305-6053 (online), жазылу индексі – 74609. «Медицина және экология» журналының құрылтайшысы «Қарағанды медицина университеті» коммерциялық емес акционерлік қоғамы болып табылады. Журналды шығару жиілігі жылына 4 рет (3 айда бір рет, тоқсан сайын), «Медицина және экология» журналының таралымы – 300 дана.

Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігі Ғылым және жоғары білім саласындағы сапаны қамтамасыз ету комитеті төрағасының 19.03.2024 ж. № 368 бұйрығына сәйкес тоқсан сайын рецензияланатын «Медицина және экология» ғылыми-практикалық журналы Республика Ғылым және жоғары білім министрлігінің Ғылым және жоғары білім саласындағы сапаны қамтамасыз ету Комитеті ұсынатын басылымдар тізбесіне енгізілді Ғылыми қызметтің негізгі нәтижелерін жариялау үшін Қазақстан.

«Медицина және экология» журналы ҚазБЦ, eLibrary, CyberLeninka, GoogleScholar, ROAR, OpenDOAR, research4life индекстеледі. «Медицина және экология» журналы Қазақстан Республикасының Ұлттық академиялық кітапханасына, Қазақстан Республикасының Бірыңғай электрондық кітапханасына, республикалық ЖОО аралық электрондық кітапханаға енгізілген және Қарағанды медицина университетінің репозиторийінде, сондай-ақ VseNauki платформасында орналасқан.

«Медицина және экология» журналының әрбір санында отандық, жақын және алыс шетелдердің – Германия, Румыния, Израиль, Ұлыбритания, Ресей, Украина, Грузия, Қырғызстан, Өзбекстан, Тәжікстан және т. б. авторлары жазған қазақ, орыс және ағылшын тілдеріндегі мақалалар шығарылады.

«Медицина және экология» журналының әрбір мақаласына Doi тағайындалады, ол журналдың мазмұнын және Интернеттегі сілтемелерді бірегей және тұрақты онлайн сәйкестендіру үшін нысанның сандық идентификаторы болып табылады.

Ағымдағы шығарылым

№ 4 (2023)
Шығарылымды жүктеу PDF (Russian)

ОБЗОРЫ ЛИТЕРАТУРЫ 

5-24 252
Аннотация

Мақалада интернистің клиникалық тәжірибесінде ауруларды өлшеу үшін және отбасылық дәрігердің профилактикалық жұмысында әлеуметтік қауіп топтарын анықтау, адамдардың денсаулығының жай-күйін және жүргізіліп жатқан емнің тиімділігін бағалау үшін қажетті заманауи бағалау шкалаларына, сауалнамалар мен сауалнамаларға шолу жасалады. Бағалау құралдары пациенттерді бетпе-бет консультацияларда сұрауға арналған және денсаулық сақтаудың бастапқы буынындағы медицина қызметкерінің күнделікті қызметінде ерекше пайдалы, өйткені олар отбасының денсаулық жағдайы, қамқорлықтағы адамдардың проблемалары, олардың әлеуметтік маңызы бар аурулары туралы білімді қалыптастырады, отбасы мүшелерінің сапасы мен өмір салтын түсіндіруге, жағдайдың ауырлығын, ауру белгілерінің ауырлығын және оларды бақылау деңгейін құжаттауға мүмкіндік береді, нозологияның қысқа және ұзақ мерзімді нәтижелерін болжау. Сенімді сауалнамалар мен таразыларды қолдану дәрігерге емдеуді таңдауға, ұсынымдар мен оңалту стратегияларына жеке жақындауға, оңтайлы нәтижелерге қол жеткізуге, сондай-ақ науқастарды дұрыс таңдауға және клиникалық зерттеулер жүргізу кезінде қауіп топтарын анықтауға мүмкіндік береді. Сауалнамалар арқылы аурудың жасырын түрлерін диагностикалау әсіресе дербестендірілген медицина дәуірінде өзекті болып табылады, маманның пациент туралы өзіндік түсініктерін тереңдетеді, аурудың фенотиптерін түсінуді жақсартады, мақсатты терапевтік тәсілдерді түзетеді, электрондық регистрлер базасын толықтырады және скринингтің дәлдігін арттырады.

25-34 152
Аннотация

Қазіргі уақытта қоршаған ортада эндокриндік жүйені бұзатын химиялық заттардың болуы экологиялық жүйелердің жұмысына және жеке адамдардың денсаулығына әсер ететін маңызды фактор болып табылады. Эндокриндік жүйені бұзатын химиялық заттар тұтыну өнімдерінің кең ауқымында болады және гормондардың жұмысын бұзады, бұл әсер еткен адамдарда өсу мен дамуға байланысты проблемаларды тудырады. Лакказа-құрамында мыс бар фермент, ол эндокриндік жүйені бұзатын химиялық заттардың ыдырау процесінде өзінің әлеуетін көрсетті. Лакказаның микробиологиялық өндірісі целлюлоза, гемицеллюлоза және басқа ақуыздармен бірге лигниннің бай көзін қажет етеді. Осылайша, лигноцеллюлозаға бай қалдықтарды микроорганизмдерді қолдана отырып, лакказа өндіруге арналған субстрат ретінде қарастыруға болады. Мақалада эндокриндік жүйені бұзатын химиялық заттарға шолу жасалады, эндокриндік жүйені бұзатын химиялық заттардың биодеградациясындағы лакказаның рөлі зерттеледі.

ЭКОЛОГИЯ И ГИГИЕНА 

35-39 151
Аннотация

Қарағанды өңірінің балаларында жақ-бет аймағының одонтогенді қабыну ауруларының жоғары таралуы байқалады. Осы мақсатта 1 жастан 17 жасқа дейінгі 426 баланың эпидемиологиялық материалы жиналды және талданды; стационарлық науқастың медициналық карталарын бөлу қабыну процесінің нозологиялық түріне байланысты жүргізілді және Қарағанды қаласының КМК «Х. М. Мақажанов атындағы көпсалалы ауруханасы» бойынша 2018 жылдан 2022 жылға дейінгі кезеңді қамтыды, нозологиялық нысандары: жедел іріңді периостит; жедел одонтогенді остеомиелит, абсцесс және флегмоналар.

Жақ-бет аймағының одонтогенді қабыну ауруларының салыстырмалы құрылымында жақтың жедел одонтогенді остеомиелиті басым – 41,8 %, екінші орынды одонтогенді флегмона – 36,6 % алады, содан кейін жедел іріңді периостит – 15 %, одонтогенді абсцесс – 6,6 %.

Балалардағы жақ-бет аймағының одонтогенді қабыну ауруларының деңгейі, құрылымы және таралуы туралы зерттеулер тұрғылықты жеріне байланысты қалалық жерлерде балаларда жедел одонтогенді остеомиелит үшін аурудың ең жоғары деңгейі анықталғанын анықтады. Ауылдық жерлердегі балаларда одонтогенді флегмона және одонтогенді абсцесс қалалық балаларға қарағанда орта есеппен 2,2 есе жиі кездеседі, бұл олардың жақ-бет аймағындағы одонтогенді қабыну ауруларының даму ауырлығын көрсетеді.

Осылайша, біздің зерттеулерімізде балалардың жас ерекшеліктері мен олардың тұратын жері арасындағы жақ-бет аймағының одонтогенді қабыну ауруларының таралуында тәуелділік анықталды.

КЛИНИЧЕСКАЯ МЕДИЦИНА 

40-44 133
Аннотация

Біздің зерттеуіміздің мақсаты төменгі жақ сүйегінің сынықтарында қатты бекітудің тиімділігін зерттеу болды. Осы мақсатта жақ-бет бөлімшесінің стационарлық 200 науқаста зерттеу жүргізілді. Зерттеуге қатысу критерииларынан өткен жақ сүйегінің сынуы бар 64 науқас қамтылып, салыстыру мен негізігі топ құралды. Өткізілетін зерттеу әдістері: ауыз қуысының гигиеналық жағдайын бағалау, клиникалық-рентгенологиялық зерттеу, электро-миографиялық зерттеу. Зерттеу нәтижелері 3, 14, 22 күнде және 3 айдан кейін бағаланды. Негізгі топтағы барлық науқастарда госпитализациядан кейін 3 ай өткен сон жаңадан түзілген сүйек мүйізгегі, фрагменттердің толық сүйек рентгенологиялық конолидациясы анық көрінеді. Салыстыру тобындағы науқастарда сынық аралығында жаңадан пайда болған сүйек мүйізгек анық көрінді. 7 науқаста фрагменттердің толық рентгенологиялық сүйек консолидациясы байқалды. Электромиография нәтижелері бойынша, біз емдеуі тісүсті қатаң шендеуіш бекітуден тұратын негізгі топтағы науқастарда шайнау бұлшықеттерінің биоэлектрлік белсенділігінің толық қалпына келуін анықтадық – жарақаттан кейін 3 айдан сон, салыстыру тобы – 380±10 мкВ, негізгі топ – 510±10 мкВ. Қорытынды: Төменгі жақ сүйегінің сынуын емдеуде шендеуіштердің қатаң бекітуді қолдану дәстүрлі әдіспен салыстырғанда емделушілерде емдеу ұзақтығын 8 күнге айтарлықтай қысқартады.

45-52 145
Аннотация

Зерттеудің мақсаты. Ішек стомасы бар науқастарда тік ішектің жабылу аппаратының функционалдық белсенділігінің өзгеруін зерттеу.

Материалдар мен әдістер. Қалпына келтіру операциясына дейін 83 стоматологиялық науқастарда тік ішектің жабылу аппаратының қызметі зерттелді. 2016-2018 жылдар аралығында 42 (50,6 %) ер адам және 41 (49,4 %) әйел тексерілді. Талданатын топтағы орташа жас 51,8 ± 12,6 жасты құрады. Тік ішектің обтураторының функционалды жағдайына әртүрлі факторлардың әсерін статистикалық талдау жүргізілді.

Нәтижелер және талқылау. Барлық тексерілгендерде қалпына келтіру араласуына дейін жабылатын аппараттың функционалдық жай-күйін сипаттайтын көрсеткіштердің төмендеуі анықталды: орташа (СДП) және ерікті жиырылу кезіндегі максималды қысым (МДС). Тік ішектің жабылу аппараты функциясының бұзылу дәрежесі мен пациенттің жасы (Rxy = 0,76, р = 0,005) мен стоманы кию ұзақтығы (Rxy = 0,82, р = 0,0072) арасындағы жоғары тығыздықтың статистикалық маңызды тікелей байланысы анықталды. Анальды сфинктер жеткіліксіздігінің дәрежесінің пациенттердің жасына және стоманы кию ұзақтығына тәуелділігінің математикалық моделі Rxy = 0,72 корреляция коэффициентімен, p < 0,001 маңыздылық коэффициентімен сипатталады.

Қорытындылар. Талдау барысында алынған нәтижелер қалпына келтіру араласуына дейін тік ішектің жабылу аппаратының күйін бағалауға және оған әсер ететін факторларды анықтауға мүмкіндік береді.

ТЕОРЕТИЧЕСКАЯ И ЭКСПЕРИМЕНТАЛЬНАЯ МЕДИЦИНА 

53-58 113
Аннотация

Кіріспе. Бауырдың созылмалы аурулары гепатоциттердің зақымдану дәрежесін белсендіреді. Цирроз сияқты бауыр патологиясы ұзақ уақыт бойы патологиялық өзгерістерден кейін дамиды. Маңызды сәт – бұл сау бауыр паренхимасын талшықты тінмен және регенеративті түйіндермен ауыстыруға әкелетін қабыну. Сонымен қатар прогрессивті порталдық гипертензия, жүйелі қабыну және бауыр жеткіліксіздігі бауыр циррозының дамуына әкеледі. Ағымдағы бауыр патологиясын басқару этиотропты терапияға және асқынуларды емдеуге бағытталған. Кейбір жағдайларда бауыр трансплантациясы қажет болуы мүмкін.

Бұл мақаланың мақсаты – қалыпты және патологиялық бауыр үлгілерін талдайтын ең жақсы дәлелдемелерді анықтау.

Материалдар мен әдістер. Бекітілген препараттар екі әдіспен боялған: гемоатоксилин мен эозин жане Голднер – Секели трихромды бояумен. Микроскопия x10 және x40 үлкейту оптикалық жарық микроскопымен жүргізілді. Бауыр тінінің үлгілері бауыр циррозы бар және бауыр патологиясы жоқ пациенттерден аутопсия кезінде алынды.

Нәтижелер және талқылау. Объективті үлкейту x10 микроскопия нәтижелері: Голднер-Секели трихром әдісiмен боялған қалыпты бауыр үлгілерінде гепатоциттер, Кирнан кеңістігі және дәнекер қабықшалары көрінеді. Сонымен қатар, салыстыру үшін классикалық H&E әдісімен боялған бауыр патологиясы бар науқастардың микроскопиясы ұсынылған. Қабыну сау бауыр паренхимасының фиброзды тінмен және регенеративті түйіндермен алмастырылуына әкелетін маңызды фактор болып табылады. Сондай-ақ, прогрессивті порталдық гипертензия, жүйелі қабыну және бауыр жеткіліксіздігі цирроздың дамуына әкеледі.

Қорытынды. Бұл мақаладағы біздің үлес физикалық, психологиялық және физиологиялық факторлардың әсеріне қатысты. Жоғарыда аталған факторлардың барлығы циррозы бар ересек пациенттердің өмір сүру сапасына үлкен әсер етеді. Бұл бауыр ауруын емдеу себептер мен асқынуларды емдеуге бағытталған. Кейбір жағдайларда бауыр трансплантациясы қажет болуы мүмкін.

ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУДЫҢ ҰЙЫМЫ ЖӘНЕ ЭКОНОМИКАСЫ 

59-64 234
Аннотация

Бұл жұмыс бүйрек реципиенттері болған науқастарды сүйемелдеудегі операциядан кейінгі кезеңде медбикенің рөлін зерттеуге арналған. Соңғы онжылдықта Қазақстан Республикасында донорлық бүйрек трансплантациясы бойынша 200-ден астам сәтті операция жасалды, операция статистикасы, медициналық тактика және клиникалық жағдайларды сипаттайтын мақалалар жарияланды, бірақ операциядан кейінгі күтімнің маңыздылығы мен оның рөлі туралы зерттеулер жоқ. осы процестегі медбикелер. Бүйрек трансплантациясынан кейін қолданылатын мейірбике күтімі шектелмеуі керек, мейірбикелік персонал мейірбикелік қызметтің заманауи дамуында өз бетінше мейірбикелік диагностика жүргізеді, мейірбикелік көмек көрсетеді және операцияның сәтті нәтижесі тәуелді болатын команданың маңызды құрамдас бөлігі болып табылады.

МЕДИЦИНСКОЕ И ФАРМАЦЕВТИЧЕСКОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 

65-70 139
Аннотация

Мақалада фармацевтикалық өндіріс технологтарын ғылыми зерттеулер арқылы оқыту тәсілі қарастырылды. Ғылыми ізденіс арқылы табысты білім алу тек теориялық біліммен қатар практикалық тәжірибені де қажет етеді. Студенттерді ғылыми зерттеулер мен жобаларға қатыстыру оларға құнды тәжірибе жинақтап қана қоймай, топта жұмыс істеуге, сыни ойлауды дамытуға және мәселелерді шешуге үйренуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, ғылыми жобаларға белсенді қатысу ғылымдағы болашақ мансап үшін тамаша бастама болатын жарияланымдарға әкелуі мүмкін. Зерттеу арқылы оқу студенттерге теориялық ұғымдарды жақсы түсінуге, сонымен қатар болашақ кәсіби өсуде қолдануға болатын практикалық дағдыларды алуға мүмкіндік береді. Мақалада жобалық қызметке оқыту арқылы студенттерді ғылыми зерттеулерге ерте тартудың кейбір ерекшеліктері мен құралдары, соның ішінде тақырыпты таңдау, проблеманы қою, зерттеу әдістері мен нәтижелерді талдау қарастырылады. Бұл тәсілді оқу үдерісіне енгізу, оның ішінде студенттердің ғылыми-зерттеу жұмыстарын ұйымдастыру бойынша да нақты қадамдар ұсынылды. Бакалавриат студенттерін баспа қызметіне тартудың маңыздылығы қарастырылды. Айта кету керек, ғылыми зерттеу арқылы оқыту тәсілі мамандарды даярлаудың ең тиімді әдістерінің бірі болып табылады, бұл оларға қажетті білім мен дағдыларды ғана емес, сонымен қатар болашақта қолдануға болатын құнды зерттеу тәжірибесін алуға мүмкіндік береді. мансап.

71-74 115
Аннотация

«Фармация» білім беру бағдарламасы бойынша түлектерді практикалық даярлаудың жеткіліксіз деңгейі проблемасын көптеген шет елдерде және біздің елімізде кәсіптік және техникалық оқыту деңгейінде өзін жақсы дәлелдеген дуальды оқыту практикасын енгізу және жетілдіру есебінен шешуге болады. Дегенмен, жоғары білім деңгейінде іске асыру үшін дуальды білім берудің білім беру бағдарламалары әлі де жеткіліксіз әзірленген, бұл университеттерден де, әлеуетті жұмыс берушілерден де белгілі бір күш-жігерді талап етеді.

НАБЛЮДЕНИЯ ИЗ ПРАКТИКИ 

75-84 116
Аннотация

ауырасқынулардың дамуының себептерінің біріболыпқалуда.

Соңғы жылдары қызылшаның эпидемиялық заңдылықтары да өзгерді: кезеңділік жоқ, маусымдық фактор дыңәсері жоқ, жасқұрылымы өзгерді, әлеуметтік жағдай әсеретеді.

Біздің жұмысымыздың мақсаты – облыстық клиникалық аурухананың жұқпалыаурулар орталығына жатқызылған жас балалардағы қызылша ауруының қазіргі кезеңдегі ағымынталдау.

Мақалада ерте жастағы балаларда қызылшаның бактериалды флораның қосарлануымен және деструктивті пневмонияның дамуымен асқынған клиникалық жағдайлары көрсетілген. Сырқаттылықтың, егілмеудің себептері анықталған.