БАТЫС ҚАЗАҚСТАННЫҢ ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРЕП МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ДЕНЕН БОЙЫНЫҢ ҰЗЫНДЫҚТАРЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Мақалада Батыс Қазақстан облысының 6068 дені сау балалар мен жасөспірімдерді зерттеу жұмысының нәтижесі берілген. Балалар қабылданған антропологиялық принципқа сай жылдық интервал және этникалық белгілері бойынша топтарға бөлінді. Балалардың дене бойының ұзындығы жалпылама қабылданған әдіс бойынша тәуліктің бірінші жартысында бойөлшегіштің көмегімен (өлшеу дәлдігі 0,5 см.) жүргізілді. Зерттеу нәтижесінде 7 жастағы қазақ балаларының бой көрсеткішінің жылдық жоғарылауы максималды 9 см дейін өскендігі анықталды. Ал, 11 жастағы орыс балаларының мұндай жылдық максималды бой қоспасы 12,5-ке тең болды. 11 жастағы қазақ қыз балалардың максималды өсуі пубертатты даму кезеңіне қарай 7 см қоспасымен бағаланды. Ал, 6 жастағы орыс қыз балаларының бойының ұзындығына максималды қосуы 10 см көрсеткішпен тіркелді. Зерттеу нәтижелері 17 жастағы ер балалардың бойы ұзындығы қыз балалардан жоғары болатындығын көрсетті. Батыс Қазақстанның мектеп оқушыларының арасында бой ұзындықтары бойынша төмендегідей ұлттық ерекшеліктер анықталды: 15 жасқа дейін орыс балаларының бойының ұзындығы қазақ балаларына қарағанда жоғары болды, 12 жасқа дейін орыс қыз балалардың бойы қазақ қыздарының бойына қарағанда жоғары, ал 13 жастан асқан кезде қазақ қыздарының бой ұзындығы орыс қыздарына қарағанда жоғары екендігі.

физическое развитие, школьный возраст, антропометрические показатели, длина тела, дене дамуы, мектеп жасы, антропометриялық көрсеткіштер, дене бойының ұзындығы

1. Ананьева Н. А. Физическое развитие и адаптационные возможности школьников /Н. А. Ананьева, Ю. А. Ямпольская //Вестник РАМН. - 1993. - №5. - С. 19-24.

2. Баранов А. А. Физическое развитие детей и подростков на рубеже тысячелетий /А. А. Баранов, В. Р. Кучма, Н. А. Скоблина. - М.: Научный центр здоровья детей РАМН, 2008. -216 с.

3. Баранов А. А. Особенности физического развития подростков /А. А. Баранов, Ю. А. Ямпольская //Физиология роста и развития детей и подростков (теоретические и практические вопросы). - М.: гЭоТАР-Медиа, 2006. -С. 159.

4. Баширова Г. И. Особенности физического развития детей 5-7-летнего возраста, проживающих в крупном промышленном городе //Мед. вестн. Башкортостана. - 2013. - Т. 8, №3. - С. 5-10.

5. Богомолова Е. С. Оценка физического развития детей и подростков с использованием стандартов разного территориального уровня /Е. С. Богомолова, Ю. Г. Кузмичев, С. А. Чекалова //Матер. Х Всерос. съезда гигиенистов и санитарных врачей. - М., 2007. - С. 474-478.

6. Елизарова Т. В. К разработке региональных стандартов физического развития детей грудного и раннего возраста Энгельсского муниципального образования //Саратовский научно-медицинский журнал. - 2012. - Т. 8, №2. - С. 284-288.